Bylmeti, barishtet dhe artizanati: Gratë nga fshati në bujqësi dhe përtej

Njihuni me Lumnijen, e lindur në vitin 1970 në fshatin Uçë, e cila tani jeton në Mojstir. Gjatë gjithë jetës së saj, ajo ka qenë e rrethuar nga blegtoria. Pasi rriti fëmijët, mendoi të largohej nga qumështorja—por dashuria për punën e saj e bëri të qëndrojë.

"Në fillim doja vetëm dy lopë për të më mbajtur të angazhuar. Pastaj shtova edhe disa të tjera, dhe papritmas, kisha një biznes të vogël qumështi," thotë ajo me një buzëqeshje.

Sot, Lumnija menaxhon 17 lopë, duke prodhuar qumësht dhe djathë që furnizojnë restorante lokale dhe blerës me shumicë. Gjatë verës, ajo dhe familja e saj i çojnë lopët në bjeshkë, ku ajri i pastër dhe kullotat e pasura përmirësojnë cilësinë e qumështit. Me ndihmën e bashkëshortit për punët më të rënda, ajo përqendrohet në ruajtjen e standardeve më të larta të qumështit.

Përmes trajnimeve të FAO dhe UN Women, Lumnija u lidh me gra të tjera në bujqësi dhe kuptoi se shumë prej tyre ndajnë sfida të ngjashme. "Është ngushëlluese të dish se nuk je e vetme," thotë ajo. "Ne mësojmë nga njëra-tjetra, qoftë për fermën, biznesin, apo thjesht për mbështetjen e ndërsjellë."

Aktualisht, Lumnija dëshiron të zgjerojë biznesin e saj, duke ndërtuar një strehë për ushqimin e bagëtive. Me njohuritë e fituara dhe mbështetjen e mundshme financiare, ajo shpreson ta realizojë këtë plan.

Nga Mbijetesa në Artizanatin e Qëndrueshëm

Sheribane Rexhaj Blakaj, e lindur në vitin 1968 në Vrellë, Istog, e nisi rrugëtimin e saj duke mbledhur bimë dhe barishte të egra. Fillimisht ishte nevojë, më pas u kthye në një pasion dhe në një aftësi të specializuar.

"Pësova një sulm në tru disa vite më parë dhe mjeku më këshilloi të qëndroja aktive. Ecja në male, mbledhja e bimëve dhe punimi me makrame u bënë terapia ime," shpjegon ajo.

Me kalimin e kohës, ajo perfeksionoi mbledhjen dhe tharjen e bimëve mjekësore, përfshirë:

• aguliqen, 
• shtogun, 
• blinin, 
• kantarionin, 
• ushojza pa kërcell, 
• fletat e mjedrës së egër, 
• kaça, 
• dëllinja dhe 
• kërpudhat. 

"Këto janë shumë të kërkuara dhe i mbledh një kompani që i shpërndan në BE," thotë ajo. "Një person mund të sigurojë jetesën duke mbledhur dhe tharë bimë të egra."

Këtë vit, ajo po eksperimenton me uthull nga mollët e egra, duke shpresuar të zgjerohet në produkte të tjera natyrale.

Përmes trajnimeve të FAO dhe UN Women, Sheribanja ka mësuar si të llogarisë kostot, të planifikojë investimet dhe të kërkojë financim. "Sfida më e madhe është tharja e duhur e bimëve," thotë ajo. "Tani e di saktësisht çfarë pajisje më nevojitet dhe shpresoj të siguroj mbështetje për të blerë një tharëse industriale."

Fuqizimi Përmes Njohurive dhe Komunitetit

Për Lumnijen dhe Sheribanen, ky projekt nuk u dha vetëm aftësi të reja, por edhe një rrjet mbështetjeje me gra të tjera sipërmarrëse.

Qoftë nëpërmjet blegtorisë, bimëve medicinale apo punimeve artizanale, ato vërtetojnë se gratë rurale mund të jenë sipërmarrëse, dhe krijuese të ndryshimeve.

"Nuk ka të bëjë vetëm me ekonominë," thotë Lumnija. "Ka të bëjë me ndjenjën e aftësisë, pavarësisë dhe krenarisë për atë që bëjmë."

Lumnije Musaj dhe Sheribane Rexhaj Blakaj, të dyja nga Komuna e Istogut, e kanë shndërruar pasionin e tyre në një burim jetese—njëra përmes blegtorisë dhe prodhimeve të qumështit, tjetra përmes mbledhjes së bimëve të egra dhe prodhimeve artizanale. Me mbështetjen e FAO dhe UN Women, në kuadër të projektit "Promovimi i Fuqizimit të Grave Rurale", ato po zgjerojnë aftësitë dhe ndikimin e tyre.

Projekti Promovimi i Fuqizimit të Grave Rurale financohet nga Agjencia Austriake për Zhvillim (ADA) me fondet e Bashkëpunimit Austriak për Zhvillim.