Reportazh
05 gusht 2025
Historia e një Nxënësi Gjimnazi – Nga Edukimi Mediatik te Pjekuria Shoqërore
Si shumica e bashkëmoshatarëve të tij, edhe Martin kalonte orë të tëra duke lëvizur në internet. Dukej sikur përthithte në mënyrë pasive lajme dhe përmbajtje të tjera që ofron interneti. Ai thotë se nuk kishte bërë ndonjëherë ndonjë hulumtim të thelluar. Kishte disa njohuri bazike për median dhe informacionin.Martin është duke aplikuar për punëtorinë “Bazat e edukimit mediatik – Të kuptuarit e mediave, dezinformimit dhe manipulimit”, e organizuar nga Kontakt Plus. E gjithë kjo po ndodh në klasën që ndjek vetë Martin.Kjo ishte e para nga katër punëtoritë, të udhëhequra nga sociologu, profesori Slobodan Miljković.Interaksioni u krijua menjëherë. Martin ishte kurioz dhe shumë aktiv. Ai shpjegon se cilat media ndjek dhe si vendos kujt t’i besojë. Përmes punëtorive dhe ushtrimeve praktike, ai e fokuson edhe më shumë interesimin e tij në pyetjet kyçe – Çfarë është dezinformimi dhe si mund ta njohim atë? Çfarë është manipulimi mediatik?Dezinformimi shpesh ushqen mosbesimin, duke rritur tensionet shoqërore që krijojnë ndarje. Pikërisht për këtë arsye, Programi i Kombeve të Bashkuara për Ndërtimin e Paqes, në partneritet me UNICEF-in dhe IOM-in në Kosovë, mbështet iniciativa që promovojnë bashkëjetesën paqësore dhe fuqizojnë të rinjtë me mjete për të menduar në mënyrë kritike, në mënyrë që brezat e ardhshëm të ndërtojnë paqen përmes mirëkuptimit.Për Martinin, këto ligjërata ishin më shumë se aktivitete jashtëshkollore. Ishin hapje drejt disa hapësirave të reja dhe të panjohura. Mediat...“Punëtoritë më zgjeruan më tej horizontin dhe më ndihmuan të dalloj me siguri se çfarë është informacion i saktë dhe çfarë jo,” thotë Martin. Përmes punëtorive interaktive, Martin mësoi se si të njohë lajmet e rreme, si të verifikojë burimet dhe të kuptojë mënyrën se si mediat mund të manipulojnë përmbajtjen. Ky proces e ka shtyrë të jetë më i vëmendshëm dhe të shikojë me sy kritik përmbajtjet që konsumon çdo ditë në internet, por edhe të rishqyrtojë qëndrimet e veta.“Dikur i pranoja gjërat si të mirëqena, por tani i analizoj dhe i verifikoj informacionet. Ndjej se jam bërë më i pjekur në të menduar,” shton ai.Tani, Martin nuk ngurron të shprehë mendimin e tij, përdor argumente dhe di si t’i mbështesë ato, dhe më e rëndësishmja – ndihet Përmes punëtorive interaktive, Martin mësoi se si të njohë lajmet e rreme, si të verifikojë burimet dhe të kuptojë mënyrën se si mediat mund të manipulojnë përmbajtjen. Ky proces e ka shtyrë të jetë më i vëmendshëm dhe të shikojë me sy kritik përmbajtjet që konsumon çdo ditë në internet, por edhe të rishqyrtojë qëndrimet e veta.“Dikur i pranoja gjërat si të mirëqena, por tani i analizoj dhe i verifikoj informacionet. Ndjej se jam bërë më i pjekur në të menduar,” shton ai.Tani, Martin nuk ngurron të shprehë mendimin e tij, përdor argumente dhe di si t’i mbështesë ato, dhe më e rëndësishmja – ndihet i fuqizuar dhe më i sigurt në diskutime publike.“Tani e vërej shumë më shpejt kur dikush përpiqet ta fshehë të vërtetën. Di të shikoj në burime të shumta dhe të mos nxjerr përfundime menjëherë. Ndihem më i sigurt kur diskutoj tema që lidhen me median dhe informacionin. Nuk kam më frikë të shpreh mendimin tim, sepse kam argumente dhe di si t’i mbështes,” shpjegon Martin rëndësinë e fuqizimit të të rinjve përmes këtij qasjeje.Ai shton se njerëzit nga rrethi i tij – prindërit, mësuesit, miqtë – e kanë vërejtur ndryshimin që ka ndodhur tek ai pas pjesëmarrjes në këto aktivitete.“Ata e kanë vërejtur ndryshimin. Më thonë se po mendoj më pjekur dhe më me përgjegjësi, dhe disa prej tyre kanë filluar të interesohen për temat që i kam përmendur. Janë krenarë për mua,” thotë Martin.Ai madje ka ndarë me ta atë që ka dëgjuar dhe mësuar.“Kam folur me shokët, madje ua kam dërguar disa lidhje të dobishme dhe këshilla që i mora gjatë punëtorive.”Kjo, sipas tij, është përvoja më e rëndësishme që ka marrë nga pjesëmarrja në këto aktivitete.“Më frymëzuesja për mua ishte kur kuptova se edhe unë mund të ndikoj tek të tjerët – kur ndava informacione të dobishme dhe pashë që të tjerët i morën seriozisht,” thotë ky gjimnazist plot energji pozitive.Martin mendon se është shumë e rëndësishme që të rinjtë ta kuptojnë se si funksionon media dhe si të mbrohen nga dezinformimi. Ai beson se kjo është dije që i duhet të gjithëve, dhe për këtë ka edhe një mesazh për bashkëmoshatarët e tij sa i përket programeve të tilla.“Do t’u thoja të mos hezitojnë dhe ta shfrytëzojnë mundësinë për të mësuar diçka të dobishme. Këto programe mund të ndryshojnë me të vërtetë mënyrën se si e shohim botën përreth – kështu ndodhi me mua,” thotë Martin.Historia e Martinit është më shumë se një histori suksesi personale. Është historia e një të riu, një nxënësi gjimnazi, i cili i është përkushtuar zhvillimit dhe arsimit të tij, dhe që përpiqet ta përdorë dijen dhe aftësitë e fituara jo vetëm për përparimin e vet, por edhe për të mirën e mjedisit në të cilin jeton. Përmes pjesëmarrjes në programe të ndryshme, Martin kontribuon aktivisht në krijimin e një shoqërie të fuqizuar, solidare dhe të arsimuar.në diskutime publike.“Tani e vërej shumë më shpejt kur dikush përpiqet ta fshehë të vërtetën. Di të shikoj në burime të shumta dhe të mos nxjerr përfundime menjëherë. Ndihem më i sigurt kur diskutoj tema që lidhen me median dhe informacionin. Nuk kam më frikë të shpreh mendimin tim, sepse kam argumente dhe di si t’i mbështes,” shpjegon Martin rëndësinë e fuqizimit të të rinjve përmes këtij qasjeje.Ai shton se njerëzit nga rrethi i tij – prindërit, mësuesit, miqtë – e kanë vërejtur ndryshimin që ka ndodhur tek ai pas pjesëmarrjes në këto aktivitete.“Ata e kanë vërejtur ndryshimin. Më thonë se po mendoj më pjekur dhe më me përgjegjësi, dhe disa prej tyre kanë filluar të interesohen për temat që i kam përmendur. Janë krenarë për mua,” thotë Martin.Ai madje ka ndarë me ta atë që ka dëgjuar dhe mësuar.“Kam folur me shokët, madje ua kam dërguar disa lidhje të dobishme dhe këshilla që i mora gjatë punëtorive.”Kjo, sipas tij, është përvoja më e rëndësishme që ka marrë nga pjesëmarrja në këto aktivitete.“Më frymëzuesja për mua ishte kur kuptova se edhe unë mund të ndikoj tek të tjerët – kur ndava informacione të dobishme dhe pashë që të tjerët i morën seriozisht,” thotë ky gjimnazist plot energji pozitive.Martin mendon se është shumë e rëndësishme që të rinjtë ta kuptojnë se si funksionon media dhe si të mbrohen nga dezinformimi. Ai beson se kjo është dije që i duhet të gjithëve, dhe për këtë ka edhe një mesazh për bashkëmoshatarët e tij sa i përket programeve të tilla.“Do t’u thoja të mos hezitojnë dhe ta shfrytëzojnë mundësinë për të mësuar diçka të dobishme. Këto programe mund të ndryshojnë me të vërtetë mënyrën se si e shohim botën përreth – kështu ndodhi me mua,” thotë Martin.Historia e Martinit është më shumë se një histori suksesi personale. Është historia e një të riu, një nxënësi gjimnazi, i cili i është përkushtuar zhvillimit dhe arsimit të tij, dhe që përpiqet ta përdorë dijen dhe aftësitë e fituara jo vetëm për përparimin e vet, por edhe për të mirën e mjedisit në të cilin jeton. Përmes pjesëmarrjes në programe të ndryshme, Martin kontribuon aktivisht në krijimin e një shoqërie të fuqizuar, solidare dhe të arsimuar. Përmes edukimit, dialogut dhe programeve si projekti YESS, të rinjtë si Martin jo vetëm që mësojnë si ta kuptojnë median, por gjithashtu bëhen promovues aktivë të paqes dhe mirëkuptimit në komunitetet e tyre.Përmes programit YESS, nga muaji mars deri në qershor, Kontakt Plus organizoi katër punëtori me temën “Bazat e edukimit mediatik – Të kuptuarit e mediave, dezinformimit dhe manipulimit”, për nxënës të shkollave fillore dhe të mesme nga rajonet e Kamenicës, Shtërpcës, Mitrovicës së Veriut dhe Zubin Potokut.Pesëdhjetë e dy (52) nxënës nga shkolla të komuniteteve serbe në Kosovë morën pjesë në trajnime në fushën e mediave dhe edukimit mediatik, me qëllim zhvillimin e të menduarit kritik, kuptimin e përmbajtjes mediatike dhe aftësinë për të njohur dezinformimin. Gjatë punëtorive, nxënësit patën mundësi të njihen me analizën e përmbajtjes mediatike, si dhe me përdorimin e përgjegjshëm të rrjeteve sociale. Trajnimi ishte i konceptuar për t’u ofruar të rinjve mjetet që u nevojiten për të lundruar në mjedisin modern të informacionit dhe për të kontribuar në pjesëmarrjen më aktive dhe të informuar në shoqëri.Ligjëruesi, profesori i sociologjisë Slobodan Miljković, theksoi se edukimi mediatik sot është po aq i rëndësishëm sa edhe arsimi fillor, pasi fëmijët dhe të rinjtë janë çdo ditë në kontakt me një sasi të madhe informacioni që mund të ndikojë në të menduarit dhe sjelljen e tyre.Ai beson se lloje të tilla punëtorish janë thelbësore, sepse përmes një forme joformale të edukimit, trajtohet një temë shumë e rëndësishme.“Nxënësit pastaj, përmes një pune spontane, bisedojnë, ndajnë mendimet dhe në mënyrën më të mirë të mundshme përthithin dije të caktuara, të cilat do të bëhen pjesë e identitetit të tyre dhe të të menduarit kritik,” thotë Miljković. Ai shton se nuk duhet të ekzistojë një model i përcaktuar se çfarë duhet të dinë fëmijët rreth edukimit mediatik, por se duhet të punohet në ndërtimin e të menduarit kritik tek nxënësit, tek fëmijët, në mënyrë që ata të jenë në gjendje të njohin vetë manipulimin dhe lajmet e rreme, duke i dalluar nga ato të sakta dhe të vërteta.“Është një proces për të cilin duhet punuar, në mënyrë që të kemi një mjedis të shëndetshëm dhe një shoqëri të shëndetshme. Pikërisht sepse mediat janë kudo përreth nesh, dhe fëmijët janë vazhdimisht në telefonat e tyre, ndërsa interneti është një platformë që i mundëson çdokujt të jetë njëkohësisht në rolin e gazetarit, por edhe konsumues i lajmeve,” përfundon profesori Miljković, i cili i përgatiti dhe i udhëhoqi punëtoritë.Produksioni i këtij përmbajtjeje është mbështetur nga programi i UNICEF-it në Kosovë, në partneritet me Fondin e Kombeve të Bashkuara për Ndërtimin e Paqes, Ekipin e Kombeve të Bashkuara në Kosovë dhe Organizatën Ndërkombëtare për Migracionin në Kosovë – IOM.
