Pa Identitet Juridik Nuk ka Ekzistencë

Njihuni me familjen Kadrija nga fshati Tërstenik, komuna e Pejës, që jetojnë në kushte të këqija por janë të lumtur, përkundër sfidave të panumërta me të cilat ballafaqohen çdo ditë, dhe pengesave të shumta për ta vendosur identitetin juridik të Anës në mënyrë që ajo të mundet ta kryejë regjistrimin në gjendjen civile të vajzave të tyre bukuroshe.

Jeta ka qenë mjaft e pamëshirshme për Anën që në fëmijërinë e saj. Pas konfliktit të vitit 1999 në Kosovë, ajo u gjet duke endur rrugëve e dëshpëruar në kërkim të mbrojtjes, pa dokumente personale, e vetme dhe e frikësuar. Që në fëmijërinë e hershme, Anës i është dashur të përballet me sëmundje, mungesë të kujdesit prindëror dhe të kalojë një pjesë të fëmijërisë së saj në atmosferën e zymtë të institutit special për fëmijët e braktisur me fokus tek ata që shfaqin shenja të çrregullimeve të shëndetit mendor. Në moshën 34 vjeçare, Ana erdhi në Kosovë duke iu bashkuar rrjedhës së refugjatëve nga Kroacia, ku gjeti strehë. Përsëri, fati u tall me të, ajo nuk gjeti mbështetje tek sistemi i atëhershëm dhe mbeti pa asnjë mbrojtje. Jeta e saj e vërtetë filloi vetëm kur burri i saj aktual i siguroi strehën dhe ngrohtësinë familjare. Mjerisht, Ana nuk e mban mend të kaluarën e saj dhe nuk ka asnjë informacion për emrin e saj të vërtetë dhe as të prindërve të saj.

Mes viteve 2000 dhe 2003 ajo krijoi familjen e saj kur i lindën dy vajza, por nuk mundi t’i regjistronte ato në lindje pasi Ana nuk posedonte asnjë dokument të gjendjes civile. Pavarësisht ndërhyrjeve të shumta për t’i dhënë Anës dhe vajzave të saj dokumente personale, legalizimi i statusit të tyre të gjendjes civile “një mision i pamundur”. Edhe gjykatat vendore dhe ato të apelit kanë refuzuar t’u japin zgjidhje fëmijëve të saj përmes procedurës për regjistrim të vonuar të lindjes për shkak të mungesës së identitetit të Anës.

Në mungesë të çfarëdo dokumenti identiteti, Ana nuk mundi të bënte asnjë kontroll mjekësor dhe përfundimisht të merrte trajtimin e duhur. Fati i Anës preku edhe njërën prej vajzave të saj, e cila ka trashëguar gjendjen mendore të Anës dhe mbetet e patrajtuar për shkak të mungesës së regjistrimit të lindjes.

Kur ekipi ynë i UNHCR-së vizitoi familjen Kadrija, Bajrami, bashkëshorti i saj, shprehu mirënjohjen e tij ndaj UNHCR-së për mbështetjen dhe ndihmën e vazhdueshme që organizata i ka dhënë familjes. Bajrami na tha:

“Tani që Ana e ka letërnjoftimin do të na lehtësohet jeta, fillimisht do të ketë qasje në shërbimet shëndetësore, pastaj do të mund t’i regjistrojmë vajzat tona”

Familja jeton me të hyra minimale, kryesisht të siguruara nga kryefamiljari Bajrami, i cili mbledh lëndë të para të përdorura dhe ua shet kompanive të riciklimit. Në të kaluarën, pa dokumente, Ana dhe familja e saj nuk mund të aplikonin për ndihmë sociale dhe të merrnin kujdes shëndetësor më gjithëpërfshirës. Por kjo do të ndryshojë së shpejti:

“Një gjë që do të na bëjë shumë të lumtur pas regjistrimit të fëmijëve tanë është që vajza jonë e madhe Laureta, e sapomartuar, do të ketë mundësinë të kurorëzohet ligjërisht dhe të bëhet nënë, kështu që unë dhe Ana do të kemi mundësinë të bëhemi gjyshër”, tha Bajrami.

Me intervenimet ligjore të gjykuara mirë dhe avokimin e UNHCR-së, Zyrës së Shefit të Misionit në Prishtinë dhe partnerit të vet ligjor, Programit për të Drejtat Civile në Kosovë, në janar të vitit 2021 u paraqit një kërkesë për njohjen e statusit pa shtetësi.

Më në fund, në moshën 50 vjeçare, në qershor 2021, Ana mori një vendim pozitiv dhe tani e ka letërnjoftimin e një personi me status pa shtetësi, dhe brenda pesë vitesh do ta rregullojë më tej statusin e saj juridik. Dhënia e statusit juridik do ta përmbyllë edhe regjistrimin e vonuar të fëmijëve të saj dhe mbesave dhe nipërve në të ardhmen. Posedimi i një dokumenti personal prej gjendjes civile do t’ua mundësojë si Anës ashtu edhe Lauretës, qasjen në shërbimet shëndetësore falas, si dhe të gjitha shërbimet e tjera të disponueshme për personat e dokumentuar.

Anës i është rikthyer buzëqeshja dhe shikon përpara drejt një të ardhmeje më të mirë!